Zamki Joannitów w Polsce

Zamki rycerzy zakonnych w Polsce to przede wszystkim zamki krzyżackie, natomiast inni rycerze zakonni zostawili po sobie znacznie mniej. Być może dlatego, że nie utworzyli własnego państwa. Pisaliśmy już o dużym zamku w Swobnicy, ale najlepiej zachowany jest zamek w Łagowie Lubuskim, który ocalał w stanie niezniszczonym.

Joannici pojawili się w Łagowie w 1350 roku, kiedy to przejęli osadę w zamian za dług Ludwika Wittelsbacha, margrabi brandenburskiego. Osada była wówczas w innym miejscu, kilkaset metrów od obecnej lokalizacji zamku, był tam również gród margrabiów. Joannici przystąpili do budowy zamku z przeznaczeniem na siedzibę komandorii, wybrali jednak zupełnie inne miejsce. Przez wąski pas między jeziorami przebiegał ważny szlak handlowy, a obok było niewielkie wzgórze, na którym zbudowano zamek. Początkowo zamek był niewielki, był to jedynie dom mieszkalny wpisany w mury oraz wieżę chroniącą bramę, później zbudowano drugi dom. W XV wieku zamek w Łagowie otoczono wysokim murem zewnętrznym, który był znacznie niżej od zamku. Teren wewnątrz murów wyrównano, więc mur obronny, od wewnątrz stał się murem oporowym. Z czasem zamek rozbudowano o kolejne skrzydło, podwyższono wieżę, zbudowano budynek bramny i szyję, zbudowano również półbastiony i hurdycje, przystosowując zamek do obrony z użyciem broni palnej. W XVI wieku podzamcze zostało zasiedlone przez mieszkańców spalonej dawnej osady i rozwinęło się miasteczko, chronione przez dwie bramy. Zamek w Łagowie pełnił przejściowo funkcję siedziby baliwatu brandenburskiego, do czasu zakupu zamku w Słońsku. Zamek w Łagowie był oblegany tylko raz, w czasie wojny trzydziestoletniej zajęli go Szwedzi, a brandenburczycy bezskutecznie chcieli go odbić. Po rozwiązaniu zakonu Joannitów przez króla pruskiego w 1811 roku zamek przeszedł w prywatne ręce, a dzisiaj jest hotelem.

zamek w Słońsku

Zamek w Słońsku powstał po rozbudowie zamku rycerskiego zakupionego w 1426 roku. Pierwotna rozbudowa polegała na dostosowaniu zamku do potrzeb Joannitów, a dopiero w połowie XVI wieku dokonano poważnej rozbudowy otaczając zamek fosa i budując wieże. W 1652 roku zamek został zniszczony przez Szwedów, a odbudowę rozpoczęto dopiero 10 lat później. Zgodnie z panującym wówczas przekonaniem o niskiej przydatności zamków do obrony, Joannici odbudowali siedzibę baliwa jako barokowy pałac, chociaż tymczasowo zachowali fosę i mur obronny. Te budowle obronne zostały zlikwidowane w 1783 roku. Po 1811 roku majątek przejął król pruski, a w 1852 zakon został reaktywowany jako stowarzyszenie dla bogatej szlachty pruskiej. Stowarzyszeniu oddano zamek, w którym umieszczono muzeum i archiwum Joannitów, rozgrabione po II wojnie światowej. Zamek, który przetrwał wojnę został spalony w 1975 roku i do tego roku pozostał w ruinie. W tym roku został częściowo odbudowany dzięki staraniom gminy i niemieckich Joannitów.